COMPOST TEA
Το compost tea (αερόβιο τσάι από compost) είναι μια νέα, καλή πρακτική για
τις καλλιέργειες με την οποία επιτυγχάνεται με φυσικό τρόπο, ανάπτυξη ριζικού
συστήματος, εδαφοβελτίωση και σημαντική βοήθεια στη φυτοπροστασία με πολύ
χαμηλό κόστος. Ξεκίνησε ως πρακτική σχετικά πρόσφατα από τις ΗΠΑ και
ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες, και βασίζεται στην αντιμετώπιση του εδάφους ως
οικοσύστημα, το οποίο βρίσκεται σε συνεργασία με τα φυτά. Ουσιαστικά με το
compost tea πολλαπλασιάζονται οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοι που αναπτύσσονται
στα ώριμα, αερόβια επεξεργασμένα φυτικά compost, φτιάχνοντας ένα εμβόλιο
ωφέλιμων μικροοργανισμών για τις καλλιέργειες με πολύ χαμηλό κόστος.
Θα μπορούσε να θεωρηθεί μια εξέλιξη του υγρού εκχυλίσματος compost,
πρακτική γνωστή από παλιά με την ονομασία «σερμπέτι». Για την παρασκευή του
σερμπετιού, μια ποσότητα compost ή κοπριάς μούλιαζε σε νερό για κάποιες μέρες και
με το εκχύλισμα πότιζαν καλλιέργειες με πολύ θετικά αποτελέσματα. Όμως τι ήταν
αυτό που έκανε τόσο αποδοτικό το σερμπέτι; Με το μούλιασμα της κοπριάς
εκχυλίζονταν στο νερό χουμικά, θρεπτικά, μικροστοιχεία, διάφορα άλλα προϊόντα
μεταβολισμού μικροοργανισμών αλλά και φυσικά μικροοργανισμοί. Το έδαφος δεν
είναι κάτι το αδρανές όπως εσφαλμένα έχει επικρατήσει αυτή η αντίληψη. Αντιθέτως
είναι κάτι το ζωντανό, με μεγάλο αριθμό και ποικιλία οργανισμών από βακτήρια,
μύκητες και πρωτόζωα έως αρθρόποδα, σκουλήκια και έντομα. Αυτό το
οικοσύστημα βρίσκεται σε συνεργασία με τα φυτά και έχει τον σημαντικότερο ρόλο
στον κύκλο των θρεπτικών, στην συγκράτηση – απόδοση του νερού, στην
εδαφοβελτίωση, στην προστασία από προσβολές από παθογόνους και στην ευρωστία
των φυτών. Το οικοσύστημα αυτό διαταράζεται διαρκώς με την εντατική
εκμετάλλευση, τη μονοκαλλιέργεια, τη συμπίεση, τη χρήση ανόργανων λιπασμάτων
και τη χρήση βιοκτόνων και ζιζανιοκτόνων. Τα εδάφη εξασθενούν διαρκώς και
απαιτούν μεγαλύτερη χρήση νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων ενώ ταυτόχρονα
χάνουν την αποδοτικότητα τους και ευνοείται η διάβρωση. Η αυξημένη χρήση
εφοδίων με τη σειρά της, επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον με την
κατασπατάληση των πόρων και τη μόλυνση των υπογείων υδάτων. Αντιθέτως η
χρήση οργανικής ουσίας (άνθρακας) στο έδαφος είναι καθοριστικής σημασίας γιατί η
οργανική ουσία είναι το μέρος δραστηριοποίησης των μικροοργανισμών του
εδάφους.
Το compost tea διαφοροποιείται από το σερμπέτι στο ότι γίνεται προσθήκη
σακχάρων στο νερό και το σύστημα υπόκειται σε αερισμό με αποτέλεσμα να
πολλαπλασιάζονται οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί που υπάρχουν στο compost. Τα
αποτελέσματα από την εφαρμογή του compost tea είναι πιο θεαματικά από αυτά του
σερμπετιού. Μπορεί να εφαρμοστεί στη ριζόσφαιρα και στη φυλλόσφαιρα. Βοηθά
σημαντικά στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών και συμβάλει στην
εδαφοβελτίωση και στη φυτοπροστασία. Το compost tea είναι ένα «ζωντανό» υγρό
αφού σε αυτό περιέχεται μεγάλος αριθμός αερόβιων μικροοργανισμών. Από αυτό
συνεπάγεται ότι για να διατηρηθεί θα πρέπει να παραμένει σε συνθήκες αερισμού
μέχρι τη χρήση, άρα θα πρέπει να παράγεται στο χώρο της καλλιέργειας. Το κόστος
του εξοπλισμού είναι μικρό (50 – 130 € ανάλογα το μέγεθος της εφαρμογής).
Αποτελεί μια πολύ οικονομική (κόστος εφαρμογής περίπου 3€/στρέμμα) και
ταυτόχρονα αποδοτική εφαρμογή, απαραίτητη για την ελάττωση κόστους και την
ευρωστία κάθε καλλιέργειας.
Για την παραγωγή compost tea πρέπει να τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις
σχετικές με τα υλικά που χρησιμοποιούνται.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
1. Compost
Το compost χρησιμοποιείται ως μαγιά ωφέλιμων μικροοργανισμών για την
παραγωγή compost tea. Επίσης από αυτό εκχυλίζονται χουμικά και θρεπτικά που
είναι απαραίτητα. Γενικά το προς χρήση compost θα πρέπει:
Να είναι φυτικής προέλευσης. Στα φυτικά compost αναπτύσσεται καλύτερη
ποιότητα μικροοργανισμών.
Να είναι αερόβια κομποστοποιημένο. Οι αερόβιοι μικροοργανισμοί είναι
κυρίως οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί στο έδαφος.
Να είναι σταθεροποιημένο και ώριμο, ώστε να υπάρχει στο compost ικανός
αριθμός μικροοργανισμών που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μαγιά για
τον πολλαπλασιασμό τους. Η προχωρημένη ωρίμανση του compost
εξασφαλίζει και την ποικιλία των μικροοργανισμών.
Να είναι απαλλαγμένο από παθογόνους μικροοργανισμούς. Η παραγωγή
compost tea είναι μια πολλαπλασιαστική διαδικασία άρα γίνεται απαραίτητη
η μη ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών στο compost.
2. Υπόστρωμα
Το υπόστρωμα παρέχει τα απαραίτητα σάκχαρα για την ανάπτυξη των
μικροοργανισμών. Πρέπει να μπορεί να διαλύεται στο νερό και επιπλέον :
Να μην περιέχει παθογόνους Οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί του compost θα πρέπει να είναι
εγκλιματισμένοι στα σάκχαρα του υποστρώματος. Η προσαρμογή των
μικροοργανισμών στα σάκχαρα είναι καθοριστική για την εύκολη ανάπτυξη
όσο το δυνατό περισσότερων ειδών των μικροοργανισμών.
3. Νερό
Το νερό αποτελεί το μέσο στο οποίο θα αναπτυχθούν οι μικροοργανισμοί, και θα
πρέπει: Να είναι απαλλαγμένο από παθογόνους
Να μην περιέχει μεγάλη ποσότητα Cl-, ώστε να μην παρεμποδίζεται η
ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Ένας απλός τρόπος για να απομακρυνθεί
σημαντικό μέρος από τα Cl- στο νερό είναι η απογύμνωση η οποία
επιτυγχάνεται με αερισμό του νερού με την διάταξη αερισμού για λίγες ώρες
πριν την έναρξη παραγωγής compost tea.
4. Θερμοκρασία
Η θερμοκρασία είναι μια σημαντική παράμετρος στις βιολογικές δράσεις. Η θερμοκρασιακή περιοχή για την παραγωγή compost tea στην οποία έχουν
παρατηρηθεί καλά αποτελέσματα είναι αυτή των 28 – 32 οC. Τους καλοκαιρινούς μήνες που η θερμοκρασία ίσως είναι υψηλότερη δεν
παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα. Το χειμώνα αν η θερμοκρασία του νερού είναι <15 οC δημιουργείται
πρόβλημα από την αργή ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Στην περίπτωση
αυτή είτε η παραγωγή του compost tea γίνεται σε κλειστό, θερμαινόμενο
χώρο είτε παρατείνεται ο χρόνος παρασκευής, είτε γίνεται χρήση κάποιας
αντίστασης με θερμοστάτη.
5. Φως
Υπάρχει μια ευαισθησία των μικροοργανισμών του εδάφους στο φως. Αυτό δεν
επηρεάζει τόσο την παραγωγή του compost tea αλλά περισσότερο τη χρήση του. Αν
το compost tea χρησιμοποιηθεί στη ριζόσφαιρα μέσω λιπαντήρα η εφαρμογή γίνεται
με το πότισμα και δεν παραμένει εκτεθειμένο αρκετά στο ηλιακό φως. Εξάλλου τα
ποτίσματα γίνονται ώρες που δεν υπάρχει πολύ φως (πρωί, απόγευμα). Όταν
χρησιμοποιείται στη φυλλόσφαιρα η εφαρμογή θα πρέπει να γίνεται πρωινές ή
απογευματινές ώρες
